Υποχρεωτική πλέον  η διατροφική επισήμανση  στα προσυσκευασμένα τρόφιμα

Κανόνες εφαρμογής  και  διαθρεπτικών υπολογισμών

 

Αυτό το έγγραφο συντάχθηκε για να διευκολύνει    παρασκευαστές τροφίμων   σχετικά με τις ανοχές για την διατροφική επισήμανση .

Δεν υποκαθιστά  τυχόν κατευθυντήριες γραμμές που τυχόν ήδη υπάρουν  ή πρόκειται να εκδοθούν απο επίσημες αρμόδιες  υπηρεσίες.

 

Μετά την εφαρμογή των γενικών κανόνων επισήμανσης πριν από δύο χρόνια (Καν. ΕΚ 1169/2011)  ,   ένας ακόμη κανόνας   έρχεται να προστεθεί στις υποχρεωτικά παρεχόμενες πληροφορίες προς τους καταναλωτές στην επισήμανση σχεδόν όλων  των προ-συσκευασμένων  τροφίμων (άρθρο  30, παρ. 1 εδάφ.  ιβ) .

Από 13 Δεκεμβρίου 2016 εφαρμόζεται πλέον  υποχρεωτικά η διατροφική επισήμανση  που προβλέπεται  από τον παραπάνω κανονισμό  σχετικά με το διαθρεπτικό περιεχόμενο των προϊόντων ( άρθρο 54, μεταβατικά μέτρα ) . Ωστόσο,

“Άρθρο 54 - Μεταβατικά μέτρα :  1.   Τα τρόφιμα που διατέθηκαν στην αγορά  ή επισημάνθηκαν πριν από την 13η  Δεκεμβρίου 2016 και δεν συμμορφώνονται προς την απαί­τηση που θεσπίζεται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο ιβ), δύνανται να διατίθενται στην εμπορία μέχρις εξαντλήσεως των απο­ θεμάτων τους”.

Οι καταναλωτές θα βρίσκουν πλέον στις ετικέτες των  προϊόντων   πληροφορίες σχετικά με το ενεργειακό περιεχόμενό τους καθώς και για τα βασικά θρεπτικά συστατικά όπως το λίπος, τα κορεσμένα απο αυτά, τους υδατάνθρακες , τα σακχάρα, τις πρωτείνες και το αλάτι . Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνεται η σύγκριση μεταξύ ομοειδών προϊόντων και η επιλογή του καταλληλότερου σ΄ότι αφορά τις διατητικές   ανάγκες του καταναλωτή.

Πέρα από αυτό νομική απαίτηση, σε μια προσπάθεια να βοηθήσουν  τους καταναλωτές στις επιλογές τροφίμων της αρεσκείας τους  , πολλοί  παρασκευαστές τροφίμων  έχουν επιλέξει να παρέχουν   βασικές πληροφορίες σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά και τη θερμιδική απόδοση  ανά μερίδα στο  μπροστινό μέρος της συσκευασίας των προϊόντων τους ( FoP – Front on Pack ) , μέσω   λεγόμενης  «Προσλαμβανόμενης ποσότητας    αναφοράς  - % RI »   (www.ReferenceIntakes.eu)

 

Πως εφαρμόζεται  η διαθρεπτική επισήμανση ;

 

Τα θρεπτικά συστατικά   δηλώνονται σύμφωνα με το παρακάτω υπόδειγμα   :

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

Επεξηγήσεις :

Υποχρεωτικά δηλούμενα στοιχεία  :

• Ενέργεια
   

• Περιεχόμενο σε λίπος ,κορεσμένα ,  υδατανθράκες, σάκχαρα, πρωτεϊνες και αλάτι

Το περιεχόμενο της υποχρεωτικής διατροφικής δήλωσης μπορεί να συμπληρωθεί με την ένδειξη των ποσοτήτων  από ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα στοιχεία:

• Μονο-ακόρεστα
   

• Πολυακόρεστα
   

• Πολυόλες
   

• Άμυλο
   

• Εδώδιμες ίνες
   

• Οποιαδήποτε από τις βιταμίνες ή τα ανόργανα συστατικά που απαριθμούνται στο σημείο 1 του μέρους Α του παραρτήματος ΧΙΙΙ του καν. ΕΚ 1169/2011, και υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες, όπως ορίζεται στο σημείο 2 του παραρτήματος XIII μέρος A του κανονισμού.
  
  Μετά την αναγραφή / δήλωση των  υποχρεωτικών  και των  συμπληρωματικών  θρεπτικών  ουσιών δηλώνονται, δεν μπορεί κανένα άλλο θρεπτικό συστατικό να προστεθεί στη διατροφική δήλωση ( πίνακα ).

 

• Έαν για λόγους που αφορούν  σε ισχυρισμούς διατροφής ή υγείας (κανονισμός (ΕΕ) Αρ. 1924/2006), πρέπει να δηλωθεί και ένα άλλο θρεπτικό συστατικό, το θρεπτικό συστατικό πρέπει να δηλωθεί εκτός πίνακα διαθρεπτικών στοιχείων.

 

Επανάληψη  διατροφικής πληροφορίας στο  κύριο οπτικό πεδίο ( μπροστινό μέρος της συσκευασίας-κύρια όψη – Front on Pack

Στο  “κύριο οπτικό πεδίο”  μιας συσκευασίας , δηλαδή στο μπροστινό μέρος της,   μπορούν  να επαναληφθούν ορισμένα θρεπτικά συστατικά που ήδη εμφανίζονται ως  υποχρεωτικές διατροφικές πληροφορίες .

Η επανάληψη πληροφορίας είναι  προαιρετική  αλλά όταν  επιλεγεί κάτι τέτοιο , μπορεί να παρέχεται μόνο για  πληροφορίες που αναφέρονται :

•   στην Ενέργεια   ή

• στην Ενέργεια ( + 4 ) μαζί  με λίπος, τα κορεσμένα απο αυτό, την ζάχαρη και το αλάτι

​

​

Κατάρτιση  πίνακα διαθρεπτικών στοιχείων :  Χρήσιμες επισημάνσεις

• Το αλάτι δηλώνεται στη θέση του νατρίου

• Ο όρος  «θερμίδες» αντικαθίσταται από τη λέξη «Ενέργεια» , που εκφράζεται σε kJ & kcal 

• Συμπληρωματική δήλωση – προαιρετκή

• Όταν δίνεται πληροφορία ....”ανά μερίδα”,   πρέπει να δηλώνεται και ο αριθμός  των μερίδων

• Η ποσότητα της μερίδας πρέπει να είναι  εύκολα αναγνωρίσιμη στον καταναλωτή , π.χ.

40 g  , 1 φέτα : 23 g

• Εάν η συσκευασία είναι ένα μόνο τεμάχιο που αντιστοιχεί σε  μια μερίδα πρέπει να επισημαίνεται  στην ετικέτα ότι  η συσκευασία περιέχει   μόνο   μία μερίδα.

• Ο  αριθμός  των μερίδων μπορεί να αναγράφεται  οπουδήποτε στη συσκευασία

• Η δήλωση της πρόσληψης αναφοράς ( %ΔΤΑ) (Προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς ενός μέσου       ενήλικα (8400 kJ / 2000 kcal))  πρέπει να χρησιμοποιείται  όταν  χρησιμοποιείται ποσοστό  επί τοις % ανά 100 γρ/ml  των  συστατικών

• Ο όρος GDA μπορεί  να συνεχίζει να χρησιμοποιείται  παράλληλα με το  ( %ΔΤΑ )  εφόσον πληροί τα κριτήρια  του άρθρου 35 του κανονισμού ΕΚ 1169/2011 (Πρόσθετες μορφές έκφρασης και παρουσίασης )

• Πληροφορίες  που αναφέρονται στην “πρόσληψη αναφοράς”  μπορούν να παρέχονται ανά 100 g/ml. Ωστόσο, αν  επιλέγεται  αναφορά σε “μερίδα “   η πληροφορία   θα πρέπει να αναφέρεται στην ποσότητα της μερίδας και ο αριθμός των μερίδων ανα συσκευασία.

• Πληροφορίες  αναφερόμενες σε “πρόσληψη αναφοράς”  παρέχονται  σε συνδυασμό με τη δήλωση :  “προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς ενός μέσου ενήλικα (8400 kJ / 2000 kcal)”.

• Η φράση  “ προσλαμβανόμενη ποσότητα  αναφοράς “  μπορεί να χρησιμοποιείται σε σχέση με βιταμίνες και ανόργανα άλατα (αναφορά σε "Συνιστώμενη Ημερίσια Δόση –ΣΗΠ”  δεν επιτρέπεται).

• Όταν επαναλαμβάνεται διατροφική  πληροφορία ,  η ενέργεια ανά 100 γρ/ml (kJ & kcal) πρέπει να επαναλαμβάνεται

• Η διατροφική δήλωση ανά 100 γρ/ml είναι υποχρεωτική, ανεξάρτητα από το αν γίνεται  διατροφικός  ισχυρισμός.

• Εφόσον η ενεργειακή αξία ή η ποσότητα των θρεπτικών ουσιών είναι αμελητέα, οι πληροφορίες για τα στοιχεία αυτά μπορούν να αντικαθίστανται από δήλωση όπως «Περιέχει αμελητέες ποσότητες των …», πρέπει δε να επισημαίνεται σε σημείο πολύ κοντά στη διατροφική δήλωση, όταν υφίσταται.

 

Καν. ΕΚ  1169/2011 , παράρτημα  Ι  / 13. «μέση τιμή»: η τιμή που αντιπροσωπεύει καλύτερα την ποσότητα μιας θρεπτικής ουσίας που περιέχεται σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο και εκφράζει την ανοχή για τις εποχιακές διακυμάνσεις, για τις καταναλωτικές συνήθειες καθώς και για άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την πραγματική τιμή.

 

ηψη πληροφορίας  μπορεί να δηλώνεται :

• μόνο ανά 100 g / ml

• ανά 100 g / ml και ανά μερίδα

• μόνο ανά μερίδα

Όταν παρέχονται πληροφορίες “ στο κύριο οπτικό πεδίο” της συσκευασίας, η Ενέργεια πρέπει πάντα να αναφέρεται ως “ελάχιστο”  ανά 100 g/ml.

 

Παρουσίαση των διατροφικών πληροφοριών

Οι διατροφικές πληροφορίες πρέπει να παρουσιάζονται σε μορφή πίνακα με τους αριθμούς σε αντιστοίχιση. Όπου ο χώρος δεν επιτρέπει, η δήλωση μπορεί να εμφανιστεί σε γραμμική μορφή. Η ενεργειακή αξία πρέπει να εκφράζεται σε (kJ) και   (kcal) και η ποσοτητα  των θρεπτικών ουσιών εκφράζεται σε γραμμάρια (g).

Όλα τα στοιχεία της διατροφικής δήλωσης πρέπει να εμφανίζονται  στο ίδιο οπτικό πεδίο.

Πρέπει να παρουσιάζονται μαζί σε σαφή μορφή και   με τη σειρά παρουσίασης που προβλέπεται στο παράρτημα XV  του Καν. ΕΚ 1169/2011

Η διατροφική δήλωση πρέπει να εκφράζεται  ανά 100 g/ml, χρησιμοποιώντας τις μονάδες μέτρησης που καθορίζονται στο παράρτημα XV του Καν. ΕΚ 1169/2011

Όταν παρέχονται στοιχεία  σχετικά με βιταμίνες και ανόργανα συστατικά επιπλέον πρέπει   να εκφράζονται και ως ποσοστό των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων αναφοράς που καθορίζονται στο σημείο 1 του μέρους Α του παραρτήματος  XV του Καν. ΕΚ 1169/2011 στην βάση των ανά 100 g ή ανά 100 ml.

 Όπου δίδονται πληροφορίες σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο  , δίπλα ακριβώς αναγράφεται η ακόλουθη πρόσθετη δήλωση: «Προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς ενός μέσου ενήλικα (8 400 kJ/2 000 kcal)».

 

Υπολογισμός των θρεπτικών  αξιών ( περιεκτικότητα διαθρεπτικών στοιχείων )

Η νομοθεσία επιτρέπει διάφορες μεθόδους υπολογισμού των θρεπτικών αξιών

Δεν απαιτεί απαραίτητα εργαστηριακή ανάλυση ( προσδιορισμό ) και είναι δυνατόν  να υπολογίζονται  με βάση αναγνωρισμένες  τιμές βάσεων δεδομένων   ανάλογα με τον τύπο του προϊόντος.

Οι δηλούμενες τιμές στον πίνακα διατροφικών στοιχείων  είναι μέσες τιμές * και είναι δυνατό να βασίζονται :

• σε ανάλυση του κατασκευαστή του προϊόντος

• σε υπολογισμό με βάση τις γνωστές ή τις πραγματικές μέσες τιμές των συστατικών που χρησιμοποιούνται  ή

• σε υπολογισμό με βάση γενικώς καθορισμένα και αποδεκτά δεδομένα

 

Καν. ΕΚ  1169/2011 , παράρτημα  Ι  / 13. «μέση τιμή»: η τιμή που αντιπροσωπεύει καλύτερα την ποσότητα μιας θρεπτικής ουσίας που περιέχεται σε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο και εκφράζει την ανοχή για τις εποχιακές διακυμάνσεις, για τις καταναλωτικές συνήθειες καθώς και για άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την πραγματική τιμή.

 Ωστόσο, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να συμβουλεύονται  τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με τις επιτρεπόμενες ανοχές για τις θρεπτικές αξίες (https://www.fsai.ie/uploadedFiles/guidance_tolerances_december_2012.pdf )   

Οι θρεπτικές αξίες πρέπει να υπολογίζονται  στα τρόφιμα όπως αυτά διατίθενται προς πώληση. Ωστόσο,   οι πληροφορίες μπορεί να σχετίζονται με το τρόφιμο και μετά την παρασκευή, υπό την προϋπόθεση ότι παρέχονται επαρκώς λεπτομερείς οδηγίες παρασκευής και οι πληροφορίες  σχετίζονται με το έτοιμο για κατανάλωση.τρόφιμο.

Συντελεστές μετατροπής για τον υπολογισμό της ενεργειακής αξίας, δίνονται σε Παράρτημα XIV του Καν. ΕΚ 1169/2011.  

 

 

Όρια  και ανοχές  δηλούμενων  τιμών   στη διατροφική επισήμανση

Η πραγματική ποσότητα μιας θρεπτικής ουσίας σε ένα προϊόν μπορεί να διαφέρει σε σχέση με την τιμή που δηλώνεται στην ετικέτα,  οφείλεται σε παράγοντες όπως :

• η πηγή των τιμών  (τιμές που προκύπτουν από τη βιβλιογραφία και υπολογίζονται από τη συνταγή, αντί της ανάλυσης),

• η ακρίβεια της ανάλυσης,

• η διακύμανση των πρώτων υλών,

• η επίδραση της επεξεργασίας,

• σταθερότητα των θρεπτικών συστατικών

• οι συνθήκες   και  ο χρόνος αποθήκευσης

 

Στα πλαίσια του παρόντος θέματος ο όρος “ανοχή”   σημαίνει “ αποδεκτές διαφορές ανάμεσα στα δηλούμενα  διατροφικά στοιχεία σε μια ετικέτα/ επισήμανση  και εκείνων που διαπιστώνονται κατά τους επίσηµους ελέγχους, σε σχέση με τη «διατροφική δήλωση» ή « διατροφική επισήμανση» “ ,  όπως  αυτή περιγράφεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011.

Οι ανοχές στη διατροφική επισήμανση   είναι σημαντικός παράγοντας  για την επιβεβαίωση  των δηλούμενων τιμών , καθώς δεν είναι δυνατόν τα  τρόφιμα να  περιέχουν πάντα τα ακριβή επίπεδα θρεπτικών ουσιών , όπως επισημαίνονται  καθώς   φυσικές διακυμάνσεις  των χρησιμοποιούμενων υλών – συστατικών , τροποιήσεις στην επεξεργασία αλλά και των συνθηκών αποθήκευσης  , είναι δυνατό να επιφέρουν αποκλίσεις .

Ωστόσο, η περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά των τροφίμων δεν θα πρέπει  να αποκλίνει ουσιωσώς   από τις δηλούμενες τιμές στη διτροφική επισήμανση  και  στο βαθμό που οι αποκλίσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παραπλάνηση  των καταναλωτών.

Η δηλούμενες  τιμές  πρέπει να είναι εντός των ορίων ανοχής  καθόλη τη διάρκεια   ζωής του προϊόντος.

Ανεξάρτητα από τη μέθοδο  υπολογισμού της διατροφικής δήλωσης τιμών , οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων πρέπει να ενεργούν με καλή πίστη να εξασφαλίζουν υψηλό βαθμό ακρίβειας των εν λόγω διατροφικών δηλώσεων. Ειδικότερα, οι δηλούμενες τιμές πρέπει να προσεγγίζουν  τις μέσες τιμές σε πολλαπλών παρτίδων  ενός προϊόντος και δεν πρέπει να τις  υπερβαίνουν .

Για θρεπτικά συστατικά   τα οποία παρουσιάζουν  γενικά ενδιαφέρον για τους  καταναλωτές  σ΄ότι αφορά την μείωση της πρόσληψης τους  (π.χ. λίπη, σάκχαρα και αλάτι/νάτριο), οι δηλούμενες τιμές δεν πρέπει να ευρίσκονται στο κατώτερο εύρος ανοχής ενώ η υπολογιζόμενη  ή αναλυτικά  προσδιοριζόμενη  μέση τιμή θα πρέπει να είναι υψηλότερη  από  την  δηλούμενη.

Επίσης, για τα θρεπτικά συστατικά, για τα οποία  οι καταναλωτές  ενδιαφέρονται για υψηλότερα επίπεδα, οι δηλούμενες τιμές δεν πρέπει να  καθορίζονται στο υψηλότερο εύρος ανοχής ενώ η μέση υπολογιζόμενη  ή μετρούμενη  τιμή  να  είναι χαμηλότερη από αυτή.

 

 

Όρια και ανοχές  για τη διατροφική δήλωση  τροφίμων  ( εκτός συμπληρωμάτων διατροφής )

(https://www.fsai.ie/uploadedFiles/guidance_tolerances_december_2012.pdf)

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Κατευθυντήριες  γραμμές στρογγυλοποίησης διατροφικών τιμών  θρεπτικών  συστατικών

Οι κατευθυντήριες γραμμές στρογγυλοποίησης διατροφικών τιμών  θρεπτικών  συστατικών είναι μεταξύ των παραγόντων που επηρεάζουν τον καθορισμό των ανοχών, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των ψηφίων ή δεκαδικαδικών θέσεων  ( αριθμητική προσέγγιση τιμής  )   προκειμένου να αποφεύγεται  ένα επίπεδο ακρίβειας που δεν είναι αληθές .

Οι οδηγίες  σχετικά με τη στρογγυλοποίηση των δηλούμενων τιμών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εκτίμηση αν η προσδιοριζόμενη  από την ανάλυση   είναι εντός ορίων ανοχής.

 

EUROPEAN COMMISSION HEALTH AND CONSUMERS DIRECTORATE-GENERAL December 2012 GUIDANCE DOCUMENT FOR COMPETENT AUTHORITIES FOR THE CONTROL OF COMPLIANCE WITH EU LEGISLATION ON: see  https://www.fsai.ie/uploadedFiles/guidance_tolerances_december_2012.pdf

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Εξαίρεση  από την υποχρέωση  διατροφικής επισήμανσης για παρασκευαστές “μικρών ποσοτήτων'

Η νομοθεσία για την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές ( καν. ΕΚ 1169/2011 ) επιτρέπει την απαλλαγή από την υποχρεωτική απαίτηση για διατροφική  επισήμανση τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των χειροποίητων  τροφίμων , που παρέχονται απευθείας από τον κατασκευαστή μικρών ποσοτήτων προϊόντων στον τελικό καταναλωτή ή σε τοπικές επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου που προμηθεύουν άμεσα τον τελικό καταναλωτή.

Ποιές , ωστόσο , ποσότητες θεωρούνται μικρές εναπόκειται  στα κράτη μέλη